İstanbul Sözleşmesi Nedir? Feminist Kadınlar Anlatıyor
Geçtiğimiz hafta, yukarıdan gelen bir karar ile, inşa sürecinde Türkiyeli feminist kadınların önemli bir rol oynadığı ve Türkiye’nin ilk imzacılarından olduğu İstanbul Sözleşmesi’nin fesih edildiğini öğrendik. İstanbul Sözleşmesi, (tam adı ile Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi) toplumsal cinsiyet temelli şiddetin engellenmesi açısından “devrimci” olarak nitelendirilebilecek bir sözleşme olarak biliniyor. Geleneksel şiddet anlamını genişleterek, toplumsal cinsiyet temelli şiddetin mağdurlarına güvenceler vadediyor.
2020 yılının başından itibaren toplumsal cinsiyet kavramı, artan bir vurgu ile, bazı muhafazakar gruplar tarafından hedef tahtasına oturtuldu. Hedef gösterilme ile birlikte sözleşmenin içeriği, kavramları, vaatleri daha derinlikli tartışılmaya başlandı. Bu gönderi sözleşme ve toplumsal cinsiyet üzerine çalışan akademisyenlerin görsel ya da işitsel verilerini bir araya getiriyor.
İşte A’dan Z’ye İstanbul Sözleşmesi… Prof. Dr. Feride Acar anlatıyor…
Acar, bu videoda ilk olarak sözleşmeye karşı yöneltilen karşı argümanları çürütüyor. Sözleşmeye karşı olanların sözleşmede mevcut olmayan konulara değinerek, kendi amaçları bağlamında anlam yüklenmeye çalıştıklarını belirtiyor. Sözleşmelerin tarihsel arka planına da değinen Acar, kadına karşı şiddet kavramının ele alınışının İstanbul Sözleşmesini ayıran noktalardan biri olduğunu belirtiyor.
İstanbul Sözleşmesi’nin mimarı Prof. Dr. Feride Acar Habertürk’te | Açık ve Net — 7 Temmuz 2020
Acar bu videoya sözleşmenin yazım sürecini anlatarak başlıyor. Acar yazım sürecinde hükümetten kimsenin sözleşmenin maddelerine karşı çıkmadığını belirtiyor. Türkiye’nin bu pozisyonunu ilk kez yasalaştıran ülkelerden biri olarak da gösterdiğinin de altını çizmekte fayda var. Videonun ilerleyen kısmı sözleşmenin toplumsal cinsiyet kavramını nasıl ele aldığını açıklıyor. 4. maddede ele alınan kavram bir çok insan hakları sözleşmesinde olduğu gibi “kime ayrımcılık yapılmayacak” tanımı için kullanılıyor ve hangi temelde ayrım yapılmayacağını belirtiyor. Aşağıdaki alıntı Acar’ın yayındaki tanımlamasını gösterir nitelikte:
Toplumsal cinsiyet, kadın ve erkeklerin beklentilerini, değerlerini, imajlarını, davranışlarını, inanç sistemlerini ve rollerini tanımlayan fikirlerin sosyal yapılanmasıdır. Sadece kadın ve erkek arasındaki değil, her gruptaki güç ilişkilerini ağır biçimde etkiler; bu da bir çok sosyal probleme neden olur. (Şiddetsizlik Eğitim ve Araştırma Derneği’)
Pushback against the Istanbul Convention
Bu web semineri, İstanbul Sözleşmesi’nin neden ve nasıl toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda bu kadar merkezi bir tartışma alanı haline geldiğinine, sözleşmeye karşı çıkan aktörlerin kimler olduğuna ve hangi stratejileri ve argümanları kullandıklarına bakıyor. Ve en önemlisi, şiddetli muhalefetin hem toplumsal cinsiyet temelli şiddetle mücadele hem de bu konularda çalışan kadın hakları örgütleri ve kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddeti ele alan politikalar açısından sonuçlarının neler olduğuna bakıyor. Katılanlardan Dubravka Simonovic, Birleşmiş Milletler kadına yönelik şiddet, nedenleri ve sonuçları konusunda Özel Raportör ve BMMYK Cinsiyet, Zorla Yerinden Edilme ve Koruma Danışma Grubu’nun üyesi, Feride Acar, Avrupa Konseyi Kadına Yönelik Şiddete ve Aile İçi Şiddete Karşı Eylem Uzmanlar Grubu’nun (GREVIO) Eski Başkanı, BM CEDAW Komitesi eski başkanı ve Ortadoğu Teknik Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü öğretim üyesi (ODTÜ). Seminerin ikinci bölümü Bulgaristan, Hırvatistan, Macaristan ve Polonya’nın ulusal süreçlerine odaklanıyor.
Feminists Meet to Discuss the Attacks on the Istanbul Convention
15 Ekim 2020'de on beş ülkeden yaklaşık 200 kadın, sağcı grupların ve hükümetlerin kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddetin önlenmesi ve bunlarla mücadele konulu Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin kısa adı olan İstanbul Sözleşmesi’ne yönelik saldırılarına karşı direnişi koordine etmek için çevrimiçi olarak bir araya geldi. .
EŞİK, Eşitlik İçin Kadın Platformu, bu toplantıyı tanıtırken ulusal ve yerel çabaları birleştirecek ve bunların uluslararası forumlarda ve hükümetler arası kuruluşlarda duyulmasını ve tanınmasını sağlamayı amaçladığını belirtiyor.
Feminist Framing of Europeanisation: Gender Equality Policies in Turkey and the EU
Bu etkinlik, toplumsal cinsiyet politikalarının Avrupalılaşmasını araştıran ve AB’nin iç siyaset üzerindeki etkisini ele alan, ‘Avrupalılaşmanın Feminist Çerçevesi’ kitabını (Palgrave Macmillan, 2021 ile) tartışıyor.
“İstanbul Sözleşmesi hala yürürlüktedir” — Canan Arın, Seher Kalkan ve Berfu Şeker ile söyleşi
Kadın hakları üzerinde uzmanlaşan sivil toplum örgütlerinin temsilcileri Türkiye’nin sözleşmeden çıktığı açıklamasının ardından anlaşmanın önemini, tarihsel arkaplanını ve mücadelenin seyrini tartışıyor.
